کاخ نیاوران تهران
این باغ درکنار روستایی که «گُرده وی» یا «گُرده به» خوانده میشد
و در نیاوران امروز قرار داشت به جای نیزاری که در همسایگی روستا واقع بود ساخته شد.
باغ ییلاقی فتحعلی شاه قاجار که در این نیزار ایجاد شد را «نی آوران» نامیدند که بعداً
به نام «نیاوران» مشهور شد. محمد شاه نیز
در همین باغ بنای کوچک و سادهای بنا کرد و به دنبال او ناصر الدین شاه قاجار «کاخ
صاحبقرانیه» را در این باغ ساخت. آخرین بنایی که در دوران قاجار در این باغ ساخته شد
کوشک احمدشاهی است.
دوران محمد رضا پهلوی :
عملیات احداث این کاخ به دستور محمد رضا
پهلوی در سال ۱۳۳۷آغاز گردید و با وقفهای که در ساخت آن پیش آمد در سال ۱۳۴۶ به اتمام
رسید. در زمان فتحعلی شاه قاجار کاخ کوچکتری در محل فعلی کاخ نیاوران قرار داشت که
در زمان محمدرضا پهلوی تخریب و کاخ نیاوران بجای آن ساخته شد.این بنا با مساحتی در
حدود ۹۰۰۰ مترمربع در دو طبقه و یک نیم طبقه احداث و در ابتدا به عنوان محلی برای پذیرایی
میهمانان خارجی در نظر گرفته شد، اما پس از پایان ساخت به محل سکونت محمد رضا پهلوی
و خانوادهاش اختصاص یافت.
طراحی کاخ نیاوران به دست محسن فروغی
بود که طرح خود را بیشتر از معماری ایرانی و تلفیقی از هنر پیش و پس از اسلام
الهام گرفته بود. همچنین گچ بری توسط استاد
عبداللهی، آینه کاری توسط استاد علیاصغر و کاشی کاری نمای خارجی توسط استاد ابراهیم
کاظم پور انجام شده است.
طبقه همکف این بنا شامل سرسرای بزرگی است
که کلیه اتاقها در اطراف آن شکل گرفتهاند. از آن اتاقها می توان به سینمای اختصاصی،
اتاق غذاخوری، سالن پذیرایی، اتاق انتظار و راهروهای فرعی و همچنین تالار آبی اشاره
کرد. در نیم طبقه این بنا اتاق کار، اتاق کنفرانس و دفتر منشی فرح دیبا و اتاق خواب
لیلا و اتاق ندیمه او قرار دارد. در طبقه سوم اتاق خواب واستراحتگاه نیمروزی محمدرضا
پهلوی، اتاق آرایش و لباس فرح دیبا وهمچنین اتاقهای فرزندان شاه و ندیمه هایشان قرار
دارد. مجموعهای نفیس از تابلوهای نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی، ظروف چینی کارخانههای
سور فرانسه و رزنتال آلمان و اشیاء تزیینی
و همچنین مجموعه فرشهای نفیس ایرانی زینت بخش این فضاها بودهاند.
کاخ و موزه صاحبقرانیه :
ناصرالدین شاه در سال ۱۲۶۷ قمری دستور داد
ساخت قصر نیاوران را در دو طبقه شامل شاه نشین، کرسی خانه، حمام و ۵۰-۴۰ دستگاه خانه
هر کدام شامل ۴ اتاق و یک ایوان برای زنانش بسازند.او در سی و یکمین سال حکومتش خود
را صاحب قران نامید و این کاخ را کاخ صاحبقرانیه گذاشت.پس از او، مظفرالدین شاه تغییراتی
در ساختمان ایجاد و قسمتی از حرمسرا را خراب کرد. فرمان مشروطیت نیز در حیاط کاخ صاحبقرانیه،
توسط او امضا شد.در دوران پهلوی اول این کاخ برای برگزاری مراسم ازدواج محمدرضا پهلوی
و فوزیه بازسازی میشود، اما به علت سرمای شدید آن سال مراسم در مکان دیگری برگزار
شد.
در سال ۱۳۵۵، فضایی در ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه
جهت نگهداری آثار و اشیاء هنری اهدایی به فرح دیبا و یا خریداری شده توسط وی با چهار
سالن در طبقه همکف و یک سالن در زیرزمین در نظر گرفته شد.بر سقف تالار میانی این موزه نقاشی روی چوب با نقوش گل و مرغ شیراز به چشم
میخورد. این موزه در بهمن ماه سال ۱۳۷۶ گشایش یافت.آثار موجود در این موزه در دو بخش
هنر پیش از تاریخ و آثار هنرهای تجسمی معاصر ایران و جهان به نمایش درآمده اند.
همه درها و پنجره های چوبی این بنا به شکل
ارسی بوده و با شیشههای رنگی تزئین شده است.این کاخ در سال ۱۳۷۴ مرمت و در اردیبهشت
سال ۱۳۷۷ به عنوان موزه بازگشایی شد.
آثار بجامانده از تمدنهای باستانی پیش
کلمبیایی، مفرغهای لرستان، سفالینههای املش، هنرهای سرخپوستان آمریکای شمالی مربوط
به هزارههای اول و دوم پیش از میلاد و آثاری از هنرمندان معاصر ایرانی همچون سهراب
سپهری، ناصر اویسی، فرامرز پیلارام، جعفر روحبخش، پرویز کلانتری، بهمن محصص، سیراک
ملکونیان، ژازه طباطبایی، مش اسماعیل، پرویز تناولی و هنرمندان غیر ایرانی چون ژرژ
براک، پل گوگن، پل کله، پابلو پیکاسو، کامیل پیسارو، پیر آگوست رنوار، دیگو جاکومتی،
فرنان لژه و مارک شاگال در این موزه به چشم میخورد.
کوشک احمدشاهی :
این عمارت، اواخر دوره قاجار جهت خوابگاه
ییلاقی احمدشاه در میان باغ نیاوران با مساحتی بالغ بر ۸۰۰ متر در دو طبقه با سقف شیروانی
بنا شد.از ویژگیهای عمده این بنا تزئینات و نمای آجری به کار رفته در سرتاسر نمای
بیرونی آن است. آجرها از نوع منقوش قالبی با طرحهای متنوع به رنگ نخودی است.ورودی
بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که به وسیله چندین پله از کنار حوض بیضی شکل پوشیده از
کاشی، به کوشک منتهی میشود.
عمارت احمدشاهی در دوره پهلوی دوم مرمت
و الحاقات جدیدی در آن صورت گرفت و مبلمان داخلی آن به طور کامل عوض شد تا به عنوان
محل کار و سکونت رضا پهلوی مورد استفاده قرار گیرد.
پس از انقلاب :
در سال ۱۳۷۵ میلادی
این کاخ توسط نیروهای انقلابی تسخیر شد و در سال ۱۳۶۰ به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
تحویل داده شد. در سال ۱۳۶۵ کاخ موزه نیاوران برای اولین بار گشایش یافت. در سال
۱۳۶۸ مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در محل مدرسه اختصاصی راهاندازی شد و یکسال بعد
فضاهای جانبی آن به خوابگاه پسران اختصاص یافت. در سالهای بعد موزه جهان نما
(۱۳۷۶)، کاخ صاحبقرانیه (۱۳۷۷) و کوشک احمدشاهی (۱۳۷۹) نیز در معرض بازدید عموم قرار
گرفت.
دیدگاه دیگران (بدون دیدگاه)...
Leave a reply