یخدان زریسف

يخدان زريسف در کرمان، خیابان زریسف (شهداء)، چهار راه آلاشت مجاورت پارک روشندلان واقع شده است. یخدان تاریخی زریسف کرمان با خشت گل بنا شده و نشان دهنده معماری کهن کویرنشینان است. یخچال زریسف مربوط به دوره قاجار است .

عناصر تشکیل دهنده این یخدان عبارتند از : مخزن، حصار، استخر، چاله یخ، و مهم تر از همه اینکه پلان مخزن دایره ای شکل است که گنبدی از نوع پستو بر روی آن احداث کرده اند.چال یا گودال یخدان، گنبد مخروطی شکل و یا به اصطلاح خول گنبد مخروطی را با چینه گلی و ضخیم ساخته اند؛ تا بدین وسیله حرارت بیرون به درون کمتر سرایت کند.تونل ورودی چند متر با چال فاصله دارد تا هوای بیرون به سرعت وارد نشود.تاج دیواره های یخدان در قسمت تزئینی متشکل از حداقل یازده مثلث است.نقش این دیواره ها ایجاد سایبان روی یخدان و همچنین جویی بوده که آب در آن یخ می زده است .

این یخدان ها معمولا در کنار قنوات ساخته شده بودند و جوی هایی در کنار این یخدان ها بوده که با قرار گرفتن آب در این جوی ها و سرمای زیر صفر شبانه کویر باعث یخ زدن آب می شده و این یخها را تکه تکه ؛جمع آوری می کردند و داخل چاله یخ می ریختند تا در تابستان از آن استفاده کنند . علاوه بر این یخ ها از برف های که در زمستان جمع آوری می شد نیز استفاده می کردند . جوی ها و همچنین قسمتی که به آن استخر می گفتند متاسفانه تخریب شده است. داخل يخدان زريسف گودی یا چاله نسبتا عمیقی وجود دارد که در حدود ۵ متر ارتفاع آن بوده که باعث می شده یخ های جمع آوری شده همچنان تازه بماند و در طول تابستان از آن استفاده کنند.کف این گودی یا چال از سنگ یا آجر ساخته شده است .

این سازه و خیلی از سازه های شبیه به این اثر خلاقیت و تراوش فکری مردمی است که در جایی زندگی میکردند که تابستانهای گرم و زمستانهای سردی داشته و این خصوصیت آنها را وا داشته تا از این موهبت خدادادی استفاده کنند و برای رفاه زندگی خود اندیشه ای نو در اندازند .حاصل ا این اندیشه معماری است که اکنون سایر اقوام را به تحسین واداشته است .يخدان زريسف کرمان در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۵۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.