مقبره میر بزرگ آمل
.jpg)
به گزارش ارگان معماری: مقبره میر بزرگ در شهرستان آمل مازندران (خیابان شهید بهشتی- خیابان مهدیه- خیابان شهید مفتح)، واقع شده و در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 59 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
.jpg)
در واقع این بقعه آرامگاه میرقوام الدین مرعشی معروف به “میر بزرگ”، سر سلسله سلاطین مرعشی مازندران است. درباره نسب میر بزرگ گفته اند که او از فرزندان علی المرعش پسر عبدالله بن محمد بن حسن بن حسین الاصغر از فرزندان امام چهارم است. بانی اولیه این بقعه سید رضی الدین، فرزند میر بزرگ بوده است. بعدها این بنا ویران شد و مجددا قوام الدین، پسر رضی الدین، آن را به صورت اولیه بازسازی کرد. محققان می گویند: گویی همه ی بنا پوشیده از کاشیهای الوان، سرخ و سبز و آبی و زرد و ارغوانی و منقش بوده که بعضی از آنها بر بالای ورودی بنا موجود است.
پس از فوت میربزرگ در سال 781، پسرش رضی الدین، حاکم آمل، بقعه ای در محل مزار پدر بنا کرد. پس از حمله تیمور به آمل و شکست سلاطین مرعشی، حکومت آمل به اسکندر شیخی، پسر افراسیاب چلابی واگذار شد که او در سال 796 این بقعه را ویران کرد. پس از مرگ تیمور و بازگشت سادات مرعشی به مازندران، در سال 814، این بنا به همت سید قوام الدین، نوه میر بزرگ، به شکل اولیه خود ساخته شد. در دوره صفویان، این بقعه با کاشی هایی نفیس تزیین گردید. در دوره های بعد و به مرور زمان، این بنا بر اثر زلزله و فقدان مراقبت صدمات زیادی دید و کاشی های آن و اشیای نفیس موزه مقبره و همچنین آثار گران بهای چوبی، از جمله صندوق مرقد، به سرقت رفت. تا اینکه در سال های 1344 تا 1350 شمسی، تعمیراتی در بنا انجام شد.
.jpg)
ورودی اصلی مقبره در سمت جنوب قرار دارد و بالای سر آن کتیبه کوفی بنایی با خط سیاه بر زمینه زرد کاشی نوشته شده است: [سبحان الله] و الحمدالله و لااله الاالله و الله اکبر و [لا حول و لاقوة الا بالله]. در بالای این کتیبه نیز دو بار کلمه محمد به خط کوفی با کاشی معرق مشکی بر زمینه سفید نوشته شده است.
.jpg)
هر یک از اضلاع بیرونی دارای 5 طاق نماست. گنبد بیرونی بنا هشت ضلعی و نوساز است و پایه های گنبد با 32 قاب کاشیکاری (در هر ضلع 4 قاب) و با کتیبه کوفی بنایی به شرح الله، محمد، علی، لااله الاالله مزین شده است.
.jpg)
بنای فعلی بقعه در دو طبقه احداث شده که با توجه به کثرت اتاق‌ها و شیوه معماری، به احتمال زیاد به عنوان مدرسه، خانقاه، مسجد و عمارت نیز مورد استفاده قرار می گرفته است. صحن اصلی این بقعه به ابعاد 46.9*46.9 و چهارگوش است. این صحن که هسته مرکزی آرامگاه را تشکیل می دهد، از سوی جنوب حیاط باز می شود و از سمت شرق به مسجد و از دو جهت دیگر به شبستان ها مرتبط است. چهار کنج این صحن را با چهار گوشوار، به هشت ضلعی تبدیل نموده و گنبدی بلند و مدور روی آن زده اند. کتیبه هایی نیز در زیر گوشوار با خط سفید ثلث بر زمینه کاشی آبی دیده می شود که مشتمل بر آیاتی از کلام الله مجید و حدیثی از امیرالمؤمنین علی علیه السلام است.
.jpg)
دیوارهای داخلی صحن تا ارتفاع 13.2 متر دارای کاشیکاری با زمینه زرد و نقوش گیاهی رنگ آبی بود و هم اکنون قسمتهایی از آن باقی مانده است. در وسط صحن، چهارچوب صندوق قدیمی با کتیبه هایی مشتمل بر آیاتی از کلام الله مجید و احادیث نبوی دیده می شود. تاریخ صندوق سال 1033 هجری و کاتب آن محمدالحسینی لاهجی است. هم اکنون بر روی این چهارچوب ضریح مشبک چوبی قرار دارد.
.jpg)
.jpg)
