موسسه جهان عرب

موسسه فرهنگی جهان عرب، بنیادی فرهنگی- مطالعاتی است که با همکاری 18 کشور عربی و در جهت حفظ و اشاعه ارزش های فرهنگی جهان عرب و مبادلات علمی میان اعراب و کشورهای اروپایی در سال 1987 در پاریس فرانسه تاسیس شده است.

طراحی ساختمان اصلی این مرکز در سال 1981 و در طی مسابقه ای بین المللی به “ژان نوول” (jean nouvel) معمار صاحب نام فرانسوی سپرده شد. استفاده خلاقانه نوول از تکنولوژی روز و موفقیت وی در انعکاس موتیف هایی از معماری جهان عرب در کالبد ساختمانی مدرن، از مهم ترین عوامل شهرت این ساختمان بود. این اثر که از شاخص ترین کانون های فرهنگی شهر پاریس فرانسه محسوب می شود، ژان نوول را موفق به دریافت  جایزه معتبر آقا خان نمود.

سایت قرارگیری پروژه؛ مفصلی است میان بافت سنتی و جدید شهر پاریس. ورودی این بخش از میان تندیس هایی سفید رنگ تعریف شده، که با اندکی فاصله نسبت به ساختمان اصلی، جلب توجه می کنند. جدا از این بخش، نظام توده و فضا؛ متشکل از دو ساختمان نیمه مستقل است که پیرامون حیاطی مرکزی و مربع شکل به یکدیگر متصل می شوند. توده ای که در مجاورت رودخانه قرار دارد جداره ای منحنی شکل داشته و فضای داخلی آن به موزه و گالری اختصاص یافته است. توده دیگر چهار ضلعی کشیده ای است که در انتهای آن پلکانی سفید رنگ و مدور همچون تندیسی عظیم در پشت جداره از شیشه و فولاد خودنمایی می کند. در این توده کتابخانه، سالن های مطالعه و تحقیق و بخشی از فضاهای اداری ساختمان قرار دارند. شکافی میان این دو توده، حیاط مرکزی را به فضای باز شهری مقابل ساختمان، متصل کرده و دید به خیابان نوتردام را از داخل بنا میسر می سازد.

کانسپت اصلی متاثر از انگیزه احداث بنا یعنی تعامل  میان غرب و اعراب است. معماری ساختمان نمادی است از مبادلات فرهنگی میان گذشته و آینده، شرق و غرب. بدین ترتیب ساختمان در سیمای خارجی شفاف، برونگرا و از هرسو پذیرای عموم طراحی شده اما ساماندهی فضاهای داخلی آن درونگراست.

شاخصه اصلی بنا جداره ای است که بدون استفاده از مصالح سنتی نظیر کاشی و آجر و با پرهیز از تکرار نقش و نگارهای معماری اسلامی یادآور معماری مشرق زمین می باشد. استفاده از نظم، ریتم، تکرار و اشکال خالص نظیر مربع، دایره و شش ضلعی به نحوی انتزاعی یادآور نماهای مملو از تزیینات در سرزمین های عربی است. در ضمن کنترل و بازی با نور در فضاهای داخلی موسسه به وفور دیده می شود که ثمره طراحی هوشمندانه فیلترهای نوری است و احساسی همانند آنچه در مساجد تجربه می شود را بر می انگیزد.

این مرکز فراتر از یک موسسه فرهنگی بوده و شامل فضاهایی چون کتابخانه، سالن کنفرانس، فضاهای نمایشگاهی موقت، مرکز اسناد، کارگاه های آموزشی کودکان، کافه، سینما و یک موسسه زبان در طبقه همکف است که طیف وسیعی از فعالیت ها برای اشاعه فرهنگ عرب و بررسی تاثیرات متقابل فرهنگی میان کشورها را شامل می شود.