باغ اکبریه بنای تاریخی بیرجند

باغ اکبریه چند بخش است که کهن ترین آن، عمارت دو طبقه ی حشمت الملک در انتهای شرقی این باغ است.

عمارت و باغ اکبریه، بنای تاریخی شهر بیرجند است. باغ اکبریه در زمان قاجار توسط شوکت الملک در دو طبقه بنا شده است. این عمارت در انتهای خیابان معلم واقع در روستای اکبریه از توابع استان خراسان جنوبی میباشد. با گسترش شهر بیرجند این عمارت اکنون در در داخل شهر واقع شده است.

این عمارت در یونسکو در سال ۲۰۱۱ میلادی در نشست سی و پنجم به عنوان میراث جهانی به ثبت رسید. باغ اکبریه در ۲۰ خرداد ماه سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

باغ اکبریه چند بخش است که کهن ترین آن، عمارت دو طبقه ی حشمت الملک در انتهای شرقی این باغ است. دو قسمت دیگر که شامل طبقه ی همکف که دارای دو دالان و راهروی طویل است و ارتباط میان سه بخش مجموعه که شامل باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را برقرار میکند و عمارت مرکزی که به عنوان هسته ی مرکزی باغ به حساب می آید با عملکرد تشریفات و پذیرایی از تزیینات و چشم انداز بسیار عالی برخوردار است.

این کوشک که در دو طبقه بنا شده است شامل تزیینات منبت، مشبک و نیز ارسی با شیشه های رنگی، تزیینات گچی با طرح های اسلیمی و هندسی است. در دو طرف خیابان و نیز خیابان های منتهی به خیابان اصلی عمارت مرکزی، درختان بلند قامت کاج وجود دارد که به زیبایی و طراوت باغ و نمای آن افزوده است.

باغ جنوبی که در جنوب واقع شده است، کوچکتر از باغ شمالی است. در این باغ فضاهایی مانند فضا های خدماتی، عمارت مرکزی و دیواره ی غربی اصطبل احاطه شده است.

یکی از عناصر مهم که بخش عمده ی فضای این باغ را به خود اختصاص داده است، استخری نسبتا بزرگ با طرح مربعی است که در وسط این استخر، سکویی مربعی شکل واقع شده است. این عمارت که هم اکنون در خیابان معلم بیرجند بنا شده است دراختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.

کاربری باغ و امارت اکبریه

باغ و عمارت اکبریه که شامل بخش های مختلفی است در اختیار اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی میباشد. قسمت بنا شده در اوایل دوره ی قاجار، به عنوان کتابخانه ی فعال است. قسمت مرکزی که در دوره ی قاجار بنا شده، به موزه ی باستان شناسی و مردم شناسی اختصاص داده شده است.

قسمت بنا شده در زمان پهلوی کاربری اداری دارد و مابقی قسمت ها شامل چایخانه و سفره خانه ی سنتی میباشد. در این مجموعه موزه ی حیات وحشی بنا شده که نمونه های نادر و کمیابی از پوشش جانوری این منطقه به خصوص شهرستان بیرجند مانند گونه های پرندگان جنوب خراسان، در آن دیده میشود.

این عمارت همچنین شامل موزه ی باستان شناسی و مردم شناسی میباشد که در طبقه ی همکف بنا شده است. این بخش مشاغل و حرفه، آداب و رسوم و معیشت منطقه ی جنوب خراسان را به نمایش گذاشته است.