به گزارش ارگان معماری: میدان آزادی در قسمت غربی تهران قرار گرفته و مسافرانی که از جاده کرج به تهران وارد می شوند، به عنوان اولین نماد شهری، این میدان و بنای مخصوص آن را مشاهده می نمایند.

این میدان که قبل از انقلاب و در سال 1357 میدان شهیاد نام داشت، به صورت بیضی ساخته شده و در مرکز آن برج آزادی قرار گرفته است. در حاشیه این میدان دو مسیر اتومبیل رو که در بعضی قسمت ها به صورت دو طبقه ساخته شده، قرار دارد.

بین بنای برج آزادی و مسیرهای اطراف میدان نیز باغچه های چمن کاری شده به صورت شش ضلعی ساخته شده است. میدان آزادی با مساحت 50000 مترمربع پس از میدان نقش جهان با مساحت 89600 مترمربع، بزرگترین میدان ایران محسوب می شود. برج آزادی یا شهیاد نیز، در زمان سلطنت محمد رضا شاه پهلوی به عنوان نماد پایتخت ساخته شد. طراح میدان شهیاد مهندس حسین امانت بود. بر پایه نظرسنجی های انجام شده اکثریت شهروندان تهرانی برج آزادی را به عنوان نماد شهر تهران معرفی کرده اند. همچنین بر اساس همین نظرسنجی میدان آزادی، پس از موزه ها و کاخ ها، سومین جایی است که شهروندان تهرانی برای معرفی به بازدیدکنندگان خارجی دارای اولویت می دانند. از سال 1352 هجری شمسی تا سال 1357 اسکناس های دویست ریالی ایران با تصویری از این برج چاپ و نشر می شد.

بنای میدان آزادی (شهیاد سابق‌) یکی از بناهای معروف تهران در عصر پهلوی است‌. برج شهیاد به یادبود دو هزار و پانصدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران بر پا گردید و در تاریخ 24 مهرماه سال 1350، ازآن پرده برداری شد. در ساختمان این برج نهایت دقت و ظرافت به عمل آمده و بهترین نمونه معماری تلفیقی ایرانی و اسلامی است‌. مساحت زیر بنای این میدان، حدود 78 هزار مترمربع است و بنای آن به صورت دروازه ای به ارتفاع حدود 45 متر ساخته شده است که پنج متر آن داخل زمین فرو رفته است‌. طاق آن از زمین، 23 متر فاصله دارد و دارای هشت بخش مجزا است‌. عرض پایه این بنا 66 متر است و ساختن آن 30 ماه زمان برده. در محوطه میدان‌ به صورتی زیبا باغچه بندی و گل کاری شده است‌ و در ساختمان آن 25000 قطعه سنگ به کار رفته و 900 تن آهن مصرف شده است‌.

مجموعه فرهنگی آزادی متشکل از چند بخش، در طبقه تحتانی برج آزادی قرار دارد و شامل موزه‌، کتابخانه‌، واحد سمعی و بصری‌، سالن نمایشگاه‌، سالن اجتماعات، سالن برگزاری کنسرت و کنفرانس می باشد. مجموعه فرهنگی با 5000 مترمربع در بر گیرنده برج اصلی نیز هست‌. کتابخانه مجموعه، با مساحتی حدود 2715 مترمربع و بیش از 50000 جلد کتاب‌، بسیار مجهز است و کتابخانه محققان و مؤلفان نیز، با مساحت 243 مترمربع، مکانی است که از طریق 30 دستگاه کامپیوتر به شبکه های اطلاع رسانی داخلی و خارجی متصل است‌. معماری برج آزادی تلفیقی از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و اسلامی است. این بنای سه طبقه دارای چهار آسانسور و دو راه پله و 286 پلکان است.

تاریخچه برج آزادی به سال 1345 هجری شمسی بر می گردد. در این سال طرح یک نماد معرف ایران بین معماران ایرانی به مسابقه گذاشته شد و در نهایت طرح مهندس حسین امانت بیست و چهار ساله و فارغ التحصیل دانشگاه تهران برنده و برای ساخت انتخاب شد. در مراسم آغاز به کار این برج که در سمت غرب شهر تهران قرار دارد محمدرضا شاه پهلوی و همسرش فرح پهلوی حضور داشتند و منشور حقوق بشر کوروش بزرگ (نخستین نوشته حقوق بشر از کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی) برای نخستین بار در این مکان پرده برداری شد. در جریان انقلاب اسلامی ایران، اجتماعاتی در این میدان تشکیل می شد و پس از پیروزی انقلاب نیز برنامه استقبال از آیت الله خمینی در بازگشت از پاریس به تهران در این میدان انجام شد و نام آن نیز از میدان شهیاد به میدان آزادی تغییر یافت.