تعریف

منظور از ساختمانهاي بتني ساختماني است كه كليه اجزاء اصلي ان ( ستون تيرهاي اصلي و پي ) از بتن و ميله گرد ساخته شده باشد سقف اينگونه ساختمانها با انواع مختلف ساخته مي شود از قبيل دالهاي بتوني پيش ساخته ـ دالهاي بتوني ريخته شده در محل ـ تيرچه بلوك و غيره كه در فصول بعد در مورد آنهاتوضيح داده خواهدشد .

مزاياي ساختمانهاي بتوني

ساختمانهاي بتوني بعلل زير مورد توجه مهندسين و شهرسازان قرار گرفته و روز به روز رو به توسعه است .

1ـ ماده اصلي بتن كه شن و ماسه مي باشد تقريباً در تمام نقاط كره زمين بحد وفور يافت مي شود روي اين اصل امكان ساختن ساختمانهاي بتوني را ميسر مي سازد .

2ـ ساختمانهاي بتوني در مقابل عوامل جوي از ساختمانهاي فلزي مقاوم تر بوده و درنتيجه نسبت به ساختمانهاي فلزي داراي عمر طولاني تر مي باشند .

3ـ در مقابل آتش سوزي ساختمانهاي بتوني نسبت به ساختمانهاي فلزي مقاوم تر مي باشند .

4ـ بعلت شكل پذيري بتن كه ميتواند بهر شكلي كه قالب آن تهيه مي شود ساخته شود ساختن ستون و پل به اشكال مختلف راميسر مي سازد بهمين علت مهندسين معمار به اين نوع ساختمانها توجه بيتشري مي نمايند .

قسمتهاي مختلف ساختمانهاي بتوني

اجزاء تشكيل دهنده يك ساختمان بتوني بشرح زير مي باشد :

1ـ‌پي

2ـ ستون

3ـ تيرهاي اصلي

4ـ سقف

5ـ ديوار

براي اجراء ساختمانهاي بتوني به كارگاههاي زير نياز داريم :

1ـ كارگاه قالب بندي يا كارگاه نجاري

2ـ كارگاه آرماتور بندي

3ـ كارگاه تهيه بتون

4ـ كارگاه تهيه شن و ماسه

5ـ3ـ بتن و ازجاء تشكيل دهنده آن

در فصول قبل اندكي در مورد بتن و اجزاء تشكيل دهنده آن صحبت كرديم اينك با توجه به آئين نامه هاي منتشره درمورد ساختماتنهاي بتوني در مورد آنها توضيح داده خواهد شد .

آئين نامه

بعلت پيشرفت ساختمانهاي بتوني در اغلب كشورها آزمايشگاهها و انسيتيوهاي بتن بطور مداوم مشغول آزمايشات مكرر روي انواع و اقسام سازه هاي بتوني يم باشند كه نتيجه اين آزمايشات صورت نشريه هايي بنام آئين نامه بتن دردسترس عموم مهندسين قرار مي گيرد در كشور ما هم موسسه استاندارد و تحقيقات صنعيت نشريه هايي در اين مورد انتشار داده است كه نوشته هاي اين بخش اغلب با توجه به آئين نامه مذكور تهيه گرديده .

بتن

بتن سنگي است مصنوعي كه از مواد سنگي ( شن وماسه ) آب و سيمان تشكيل شده وبه علت رواني قالب خود را پر كرده و بشكل قالب خود در مي آيد .

مصالح سنگي

مصالح سنگي كه در بتن مصرف مي شود شن و ماسه مي باشد كه در حدود 80 درصد حجم بتن را تشكيل مي دهد .

دانه هاي سنگي تا بزرگي 5 ميليمتر را ماسه و از 5 ميليمتر برگتر راشن مي گويند قسمت اعظم مقاومت بتن بستگي به مقاومت شن و ماسه مصرفي دارد و در نتيجه بايد در انتخاب معادن شن و ماسه جهت بتن ريزي هاي بزرگ نهايت دقت را بعمل آورده و بوسيله آزمايشگاه بايد مقاومت دانه ها و درصد بزرگي آن تاييد گردد همچنين شن و ماسه مصرفي در بتن بايد در مقابل عوامل جوي مقاوم بوده و به مررور زمان خورندگي در آنها ايجاد نشود .

اين نسبت نبايد از 5 درصد تجاوز نمايد بطور كلي وجود دانه هاي ريزتر 02/0 ميليمتر حداكثر تا يك درصد و دانه هاي ريزتر از 12% ميليمتر حداكثر 5 درصد وزن مصالح مصرفي مجاز مي باشد .

اصولاً ريزي و درشتي دانه ها نسبت مستقيم با مصرف سيمان دارد زيرا فرض بر اين است كه دوغاب سيمان مانند فيلم نازكي دور تمام دانه ها را گرفته و باعث چسبيدن آنها بيكديگر مي گردد حال با توجه به اينكه سطح مخصوص ( سطح واحد حجم يا وزن ) دانه هاي ريزتر بيشتر است لذا هر قدر دانه مصرفي ريزتر باشد مي بايد براي اندود دور آن سيمان بيشتري مصرف گردد .

اصولاً ريزي و درشتي دانه ها نسبت بامصرف سيمان دارد زيرا فرض بر اين است كه دو غاب سيمان مانند فيلم نازكي دور تمام دانه ها را گرفته و باعث چسبيدن آنها بيكديگر مي گردد حال با توجه به اينكه سطح مخصوص ( سطح واحد حجم يا وزن ) دانه هاي ريزتر بيشتر است لذا هر قدر دانه مصرفي ريزتر باشد مي بايد براي اندود دور آن سيمان بيشتري مصرف گردد .

بزرگترين دانه مصرفي در بتن نبايد از  كوچكترين بُعد بتني بزرگتر باشد در قطعات بتوني كه فاصله شبكه آرماتورها از يكديگر زياد مي باشد مانند كفها ـ سقفهاي توپر ابعاد شن و ماسه نبايد از حداقل بتون پوشش روي آرماتور بيشتر باشد .

در مقاطعي كه آرماتورها نزديك همديگر قرار مي گيرند مانند تيرهاي اصلي حداكثر درشتي دانه بايد 5 ميليمتر از حداقل فاصله افقي موجود بين دو آرماتور باشد و يا 5 ميليمتر كمتر از حداقل ضخامت مجاز پوشش بتن روي آرماتورهاي اصلي باشد از دو مقدار فوق هر كدام كمتر است بايد ملاك عمل قرار گيرد .

آزمايشاتي كه بايد روي دانه ها انجام شود

درساختمانهاي بزرگ كه مقاومت دقيق بتن در محاسبات مورد نياز مي باشد علاوه بر تعيين درشتي و ريزي دانه ها آزمايشاتي نيز روي دانه هاي مورد مصرف انجام مي دهند ولي مهمترين آنها عبارت است از :

1ـ مقاومت در مقابل سايش . معمولي ترين آزمياش در مقابل سايش آزمايش لوس آنجلس مي باشد بدينترتيب كه مقدار معيني دانه را كه درشتي آن قبلاً بوسيله الكلهاي متفاوت تعيين شده است درون استوانه فولادي ريخته و به آن حركت دوراني داده و پس از مدت زمان معين دوران معين دوباره درشتي دانه ها را بوسيله همام الكها اندازه گرفته و نسبت دانه هاي خرد شده را تعيين مي نمايند .اين آزمايش براي بتن هائي كه در محل سايش قرار دارد انجام مي شود بايد توجه داشت كه اغلب موافع مقاومت دانه ها در مقابل سايش و مقاومت قطعه بتني در مقابل سايش يكسان نيست و بهتر است كه مستقيماً مقاومت قطعه ريخته شده در مقابل سايش را اندازه گرفته و آنگاه شروع به بتن ريزي اصلي بنمائيم .بدين طريق كه قطعه با همان مصالح پررفت و آمدي ريخته و مقدار سايش آنرا مورد مطالعه قرار دهيم .(با ارگان معماری همراه باشید)

2ـ مقاومت در مقابل يخ زدن . درمواردي كه بتن مصرفي در نما قرار مي گيرد و يا در مقابل عوامل جوي شديد قرار دارد اين آزمياش حائز اهميت مي باشد ، هر قدر دانه مصرفي خاصيت مكندگي آب بيشتر داشته باشد به همان نسبت خطر يخ زدگي و متلاشي شدن دانه ها و در نتيجه متلاشي شدن قطعه بتوني بيشتر مي باشد .

دراين آزمايش قطعه ساخته شده را براي مدت معين در آب قرار داده آن وقت آنرا در دوره هاي متناوب يخ زدن و آب شدن قرار مي دهند و درصد متلاشي شدن بتن را بدين وسيله اندازه مي گيرند .

آب

آب در بتن داراي سه نقش اساسي مي باشد .

1ـ سيمان در مجاورت آب شروع به فعل و انفعالات شيميائي نموده وتشكيل سيليكات ها و آلوميناتهاي كلسيم متبلور مي دهد كه اساس گرفتن و سخت شدن بتن مي باشد . اين مقدار آب در حدود 20 الي 25 درصد وزن سيمان است .

2ـ آب سطح دانه هاي سنگي را تر نموده وباعث لغزش اين عناصر به روي يك ديگر مي گردد بديهي است هر قدر سطح دانه ها بيشتر باشد يعني قدر دانه ريزتر باشد آب بيشتري دراين قسمت مصرف مي شود . بهمين علت مقدار اين آب متفاوت وبده و در حدود 25 درصد وزن سيمان مي باشد .

3- آب باعث روان شدن بتن مي گردد تا بهتر بتوان را حمل نموده و در قالب ريخته و آنرا بشكل قالب در آورد .

بديهي است فقط آب قسمت اول در بتن باقي ميماند و آب دو قسمت ديگر به مرور تبخير گشته و جاي آن بصورت فضاي خالي كه ممكن است به صورت تارهاي موئين باشد در بتن باقي ميماند كه اين خود باعث پوكي بتن گشته و موجب ضعف قطعه بتوني مي گردد بهمين علت بايد كاملاً توجه نمود كه آب مصرفي در بتن از ميزان معيني تجاوز ننمايد در موقع بتن سازي و مخلوط كردن آب با سيمان و شن و ماسه بايد به ميزان آب موجود در شن و ماسه يعني رطوبت شن و ماسه نيز توجه نمود . اين رطوبت در يك متر مكعب ماسه مرطوب تا حدود 60 ليتر مي رسد و در شرايط كه ماسه خيلي مرطوب باشد ايت مقدار تا 150 ليتر هم مي رسد . در بتن ريزيهاي زياد بايد اين رطوبت كاملاً اندازه گيري شود اگر وسائل آزمايشگاهي در دست نباشد كافي است كه مقداري از انه هاي موجود در را دقيقاً وزن نموده مربوط به آبي است كه در حين حرارت دادن تبخير شده است حال با توجه به وزن اوليه ميزان آب در هر متر مكعب ماسه قابل محاسبه مي باشد .

بايد توجه نمود كه قدر بتن خشك تر باشد مقاوم تر خواهد بود ولي بتن هاي خيلي خشك بعلت لغزنده نبودن كاملاً قالب خود را پر نگرده ودر داخل فضاي خالي بوجود آمده و در نتيجه قطعه نمي‌تواند بار وارده راتحمل نموده و غير قابل استفاده مي گردد .

در كارگاههائي كه بتن سازي بادست انجام مي شود يا با بتونيرهاي كوچك بتن ساخته مي شود نسبت اجزاء‌متن بايد يكنواخت باشد مثلاً اگر آب بتن را در دفعات مختلف تغيير داده بدون آنكه سيمان را تغيير بدهيم در مقاومت بتن تفاوت چشمگيري اصل شده و كل قطعه ريخته شده يكنواخت نبوده و موجب خسارت مي گردد . در اين مورد در بخش مخلوط نمودن بتن توضيح داده خواهد شد .

مصرف آب در بتون از نظر كيفيت

با توجه به اينكه در اغلب كارگاههاي كوچك و حتي در بعضي از كارگاههاي تقريباً بزرگ امكان تجزيه آب از لحاظ شيميائي موجود نيست لذا بطور كلي مي توان گفت كه تقريباً آبي كه فاقد بو و مزه بوده و ظاهراً قابل آشاميدن باشد در بتن قابل مصرف مي باشد البته اين موضوع دليل آن نيست كه همه آب هاي غير آشاميدني براي بتن مضر است .

در مواردي كه آب آشاميدني براي مصرف در بتون در دسترس نيست مي بايد مقاومت مكعب 28 روزه بتن حداقل 90 درصد مقاومت مكعبي را كه با آب آشاميدني ساخته شده است دارا باشد در اين صورت مي توان مطمئن شد كه ناخالصيهاي آب براي بتن مضر نيست .

آب دريا كه داراي املاح زياد است ( در حدود 3 تا 4 درصد ) براي ساختن بتن مسلح خوب نيست زيرا اين املاح اغلب باعث خورندگي فولاد مي گردد در مواقعي كه ناچاراً مي بايد از آب دريا استفاده كنيم بهتر است پوشش روي ميله گرد را زيادتر نموده ( در حدود 5 تا 6 سانتيمتر ) و حتي المقدور قطعه ساخته شده را زا نفوذ آب مصون نگاه داريم و در اين مواقع بايد از سيمان بيشتري در بتن استفاده نمائيم و همچنين بهتراست از سيمانهاي ضد سولفات و يا مخلوط سيمان پر تلند و سميان طبيعي استفاده شود .

اثر ناخالصيهاي آب به روي بتن

نمكهاي سديم و پتاسيم و منيزيم محلول در آب در فعل و انفاعلات شيميائي سيمان موجود در بتن شركت كرده و در اثر انبساط حجمي موجب خرد شدن الياف قطعه بتني ميگردند . اين خرابي در قطعاتي كه در جريان آب سولفاته قرار دارند بيشتر مي باشد اثر اين نمكها به رويبتن ابتدا به صورت شوره ظاهر گشته و بعد از مدتي موجب خرد شدن قطعه مي شود . در اين نوع قطعات كه در جريان متوالي يا متناوب آبهاي سولفاته قرار دارند حتماً مي بايد از سيمان ضد سولفات كه در ايران به سيمان نوع 5 معروف است استفاده نمود .

آبهاي اسيددار نيزمقاومت بتن را كاهش داده و موجب خرابي قطعه ميگردند كانالهاي هدايت فاضلابهاي كارخانجات و همچنين كانالهاي هدايت فاضلاب آزمايشگاهها در مقابل چنين خطري قرار دارند .

اصولاً در مواقعي كه قطعه زمين بتن در معرض جريان آبهاي سولفاته يا اسيدي مي باشدبهتر است قطعه و متراكم تر ساخته و حتي المقدور از نفوذ آب به داخل قطعه جلوگيري نمائيم و در مورد آبهاي اسيدي بهتر استقطعه رابوسيله قير ايزوله كنيم .

ديگر از مواد مخلولط درآب مضر براي بتن مواد روغني و نفتي مي باشد و همچنين انواع ذرات گياهي مانند جلبك موجود در آب و قطعات ريز چوب و غيره آگر چه ممكن است اين مواد در فعل و انفعلات شيميايي سيمان شركت نكند ولي اين ذرات در بتون باقي مانده و در آن حفره هائي ايجاد كرده كه اين خود موجب ضعف قطعه بتوني مي گردد .(با ارگان معماری همراه باشید)

مواد روغني و نفتي نيز در اثر تماس با دانه ها و فولاد موجود در بتون سطح آنها را چرب نموده و مانه چسبيدن دوغاب سيمان به دانه و در نتيجه مانع چسبيدن دانه ها بيكديگر ميگرداند .

سيمان

سيمان واژه لاتيني كه از كلمه caementun و caedimentum گرفته شده و معني آن خرده سنگ مي باشد .

سيمان ماده چسبنده است به رنگ خاكستري كه در مجاورت آب و در مجاورت هوا و بعضي از انواع آن بدون مجاورت هوا در اثر فعال و انفعالات پيچيده شيميائي سخت گشته و قطعات خرده سنگ مجاور خود را بيكديگر مي چسباند . . براي اولين بار پرتلند وسيله شخصي در انگلستان كشف گرديد و چون رنگ آن بعد از خشك شدن به رنگ سنگهاي ساحلي جزيره پرتلند بود به نام سيمان پرتلند معروف گرديد . سيمان پرتلند رايج ترين نوع سيمان مصرفي در دنيا است .

5ـ4ـ5ـ انبار كردن سيمان

در موقع انبار كردن سيمان بايد دقت شود كه رطوبت هوا و زمين باعث فاسد شدن سيمان نشود بدين لحاظ بايد آنرا روي قطعاتي تخته كه با زمين در حدود 10 سانتيمتر فاصله دارد قرار داد و تعداد كيسه هايي كه روي قرار مي گيرد نبايد از 10 الي 12 بيشتر باشد زيرا در غير اين صورت سيمانهاي زيرين دراثر فشار سخت شده و غير قابل مصرف مي گردد .

چنانچه اين قطعات سخت شده به راحتي بادست بصورت پودر در آيد قابل مصرف درقطعات بتوني مي باشد در غير اين صورت سيمان فاسد شده و بتن ساخته با اين نوع سيمان باربر نبوده و نمي‌توان از آن در قطعات اصلي ساختمان مانند تيرها و ستونها و سقفها استفاده نمود چنانچه اين سيمانها كاملاً فاسد نشده باشد مي توان بعنوان ملات براي فروش موازئيك و غيره از ان استفاده كرد .

اگر بخواهيم سيمان را براي مدت طولاني انبار كنيم بايد حتي المقدور با ديوارهاي خارجي انبار فاصله داشته باشد و روي آن با روقه هاي پلاستيكي پوشانيده شود تا حتي المقدور از نفوذ رطوبت به آن جلوگيري گردد . اگر سيمان به طرز صحيح انبار شود حتي تا يك سال بعد نيز قابل استفاده مي باشد فقط ممكن است زمان گيرش آن قدري به تأخير بيافتد ولي اثري در مقاومت 28 روزه آن نخواهد داشت.

نسبت هاي مخلوط كردن اجزاء بتن

منظور از نسبت مخلوط كردناجزاء بتن آنست مناسبي براي اختلاط شن وماسه به دست بياوريم تا دانه هاي ريزتر فضاي بين دانه‌هاي درشت تر را پر كردن و جسم توپر بدون فضاي خالي و با حداكثر وزن مخصوص بدست آيد و همچنين تعيين مقدار لازم آب بطوريكه بتن به راحتي قابل حمل و نقل بوده و در قالب خود جا گرفته و دور ميله گردها را احاطه نموده وكليه فضاي خالي قالب را پر نمايد و در مجاورت آن فعال و انفعالات شيميايي سيمان شروع شده و تا مرحله سخت شدن ادامه يابد و بالاخره تعيين مقدار سيمان مورد لزوم براي بدست آوردن بتن با مقاومت كافي كه بتواند به راحتي بارهاي وارده ساختمان را تحمل نمايد . مقاومت بتن با افزايش سيمان بالا مي رود حداكثر سيماني كه آئين نامه هاي مختلف براي بتن مجاز دانسته اند 400 كيلوگرم سيمان درمتر مكعب شن و ماسه مي باشد و چنين معقد هستند اگر مقدار سيمان از 400 كيلوگرم بيشتر باشد جاي مصالحي سنگي را مي گيرد و بجاي قطعات سنگي كه مقاومت بيشتري دارد قطعات سيماني خواهيم داشت . و در نيتجه باعث ضعف قطعه بتوني مي گردد البته مقدار سيمان به ريزي ودرشتي دانه هاي مصرفي بستگي دارد هر قدر دانه هاي مصرفي ريزتر باشد و در نتيجه سطح مخصوص دانه‌ها زيادتر باشد به سيمان بيشتري نياز داريم زيرا فرض بر اين است دوغاب سيمان مانند فيلم نازكي دور تمام دانه ها را آغشته كرده و آنها را بيكديگر يم چسباند محني زير مقاومت بتن را بر حسب زياد كردن نشان مي دهد . بعضي آئين‌نامه ا حداكثر سيمان مصرفي در بتون را 350 كيلوگرم در يك متر شن و ماسه پيشنهاد مي نمايند .

رايج ترين نسبت اختلاط اجزاء بتن درايران نسبت حجمي براي شن و ماسه و نسبت وزني براي سيمان مي باشد و حتي نام گذاري و طبقه بندي بتن نيز بر حسب كيلوگرم سيمان در متر مكعب شن و ماسه انجام مي گيرد مثلاً وقتي كه مي گويند بتن 300 يعني بتني كه در هر متر مكعب شن و ماسه آن 300 كيلوگرم سيمان مصرف شده باشد با توجه به اينكه سيمان عرضه شده به بازار در ايران اغلب در پاكتهاي 50 كيلوئي مي باشد اين اختلاط به راحتي انجام ميگيرد در موارد كه در كارگاه از سيمان فله استفاده مي شود بابد قبلاً پيمانه اي كه مقدار 50 كيلو سيمان را تعيين نمايد ساخته و در اختيار گروه بتن ساز قرار گيرد براي تعيين نسبت شن و ماسه آب همانطوريكه قبلاً توضيح داده شد جداول وراهنماهائي موجود است ولي از آنجا كه هميشه و در همه كارگاهها وسائل تعيين دانه بندي انبار شن و ماسه در دست نيست بهتر است به نتايج آزمايشگاهي بيشتر تكيه شودو آن بدينگونه استكه با سيمان ثابت ( همان مقداري كه در دستور كار پروژه نوشته شده است ) و تغيير دادن نسبتهاي شن و ماسه مكعبهائي از بتن ساخته ومقاومت 28 روزه هر معكب را تعيين نموده و بهترين نسبت اختلاط را بدينگونه تعيين مي نمايند . البته بايدتوجه داشت كه تهيه اين مكعبها با دستور آزمايشگاه و طبق روش تعيين شده وسيله ازمايشگاه باشد مقدار سيمان نيز توسط مهندس محاسب هر پروژه تعيين مي گردد البته اين مقدار با توجه به بارهاي وارده به قطعه بتوني مي باشد در اغلب پروژه هاي بزرگ نسبت اختلاط شن و ماسه توسط مهندس محاسب در روي نقشه قيد شده است و در اين موارد حتماً بايد معادن شن وماسه نزديك به كارگاه وسيله مهندسي محاسب بازديد گردد معمولاً اين نسبت بر مبناي ماسه خشك مي باشد از طرفي ازدياد حجم ماسه مرطوب نسبت به ماسه خشك قالب چشم پوشي نبوده و گاهي به 25 درصد مي رسد لذا قبل از شروع كار مي باشد اين تفاوت حجم را محاسبه و در ميزان مخلوط نمودن ماسه منظور نمود . گاهي نيز نسبت اختلاط به نسبتهاي وزني انجام مي شود كه در اين طريق كار با دقت بيشتري همراه مي باشد دستگاههاي بتن سازي بزرگ وسائل توزين شن و ماسه را همراه دارند در ايستگاههاي بزرگ بتن سازي كليه اين نسبت ها برنامه ريزي شده و بطور اتوماتيك اجزاء مختلف طبق برنامه به ديگ گردان ايستگاه بتن ساز منتقل مي گردد .

معمولاً درروي نقشه ها نسبت شن و ماسه و آب را به نسبت يك واحد سيمان معين مي نمايند و آنرا بصورت S-G-W نمايش مي دهند و اين بدان معني است كه بازاء يك واحد سميان S واحد ماسه و Gواحد شن و W واحد آب مصرف شود . مثلاً وقتي كه نسبت را به 1-4-2-1 نمايش ميدهند يعني يكواحد سيمان و 2 واحد ماسه و 4 واحد شن و يك واحد آب بايدمصرف شود در مخلوط كردن آب در بتون بايد حتماً آب موجود در ماسه نيزمورد نظر قرار بگيرد .

زيرا همانطوريكه قبلاً توضيح داده شده است يك ماسه مرطوب مي تواند 150 ليتر در متر مكعب آب همراه داشته باشد بايد توجه داشت كه آب موجوددر شن زياد نبوده و قابل صرف نظر كردن مي باشد در تمام طول بتن سازي بايد دقت شود كه مقدار اجزاء تشكيل دهنده بتنيكنواخت باشد زيرا اگر با ثابت بودن سه جزء يكي از اجزاء راتغيير بدهيم به مقدار چشم گيري مقاومت بتن افت خواهد نمود و از طرفي قطعه ريخته شده يكنواخت نبوده واين خود باعث ضعف قطعه مي باشد .

بتن سازي

در كارگاههاي كوچك بس از تعيين نسبت اختلاط شن و ماسه بايد از پيمانه هائي چوبي مطابق شكل استفاده نمود .
ابعاد اين پيمانه ها را بايد طوري در نظر گرفت كه اولاً از لحاظ وزن قابل حمل و نقل براي كارگر باشد ثانياً حجم آن طوري باشد كه به تعداد صحيح يك متر مكعب شن و يا ماسه را پيمانه نمايد مثلاً اگر ابعاد آنرا 50×50 به ارتفاع 25 سانتيمتر بسازيم با 16 پيمانه آن يكمتر مكعب شن و ماسه خواهيم داشت و يا اگر ابعاد آنرا 50×50×50 بسازيم با 8 پيمانه يك متر مكعب شن و ماسه خواهيم داشت اين پيمانه معمولاً با چهار تخته كه سطوح جانبي آنرا مي پوشاند ساخته مي شود و كف براي آن نمي سازند و كار با آن بدينگونه است كه آنرا روي زمين گذاشته و با بيل آنرا پل مي كنند آنگاه دونفر كارگر دسته‌هاي آنرا گرفته و آنرا بلند ميكنند و با توجه به اينكه پيمانه فقط داراي سطوح جانبي مي باشد و ته ندارد محتويات آن روي زمين خالي مي شود و با كناره هاي همين قالب سطح فوقاني دانه هاي ريخته شده روي زمين را كه تقريباً مخروطي شكل است قدري صاف كرده و پيمانه راروي ان گذاشته و مجداً آنرا پر مي نمايند و آن قدر اين كار را ادامه مي دهند تا دانه بندي طبق نظر مهندس كارگاه تكميل بشود آنگاه مقدار سيمان لازم را روي آن ريخته اين توده شن و ماسه آماده براي اختلاط مي باشد ، اين پيمانه ها در مواقعي بكار مي رود كه بتن ريزي به مقدار كم بوده و مخلوط كردن دانه ها با دست انجام بگيرد و يا اينكه از بتونير بدون پيمانه استفاده شود . براي پيمانه كردن و شن و ماسه هرگز نبايد از بيل استفاده نمود زيراتقريباً هيچ وقت بيل پر شده دو نفر از لحاظ حجم و يا وزن با هم مساوي نيست و حتي بيل پر شدة يك نفر در ساعات مختلف كار با هم متفاوت مي باشد .

حتي المقدور براي ساختن بتن حتي به مقدار كم بايد از ماشين هاي بتن سازي ( بتونير ) استفاده نمود ، چنانچه به بتونير دسترسي نباشد بايد دو نفر كارگر با بيل در دو طرف توده شن و ماسه پيمانه شده ايستاده و اهتسه آهسته از ير توده را مخلوط نمايند پس از آنكه يكبا رتمان توده را جابجا نمودند بار ديگر نيز آنرا مخلوط نمايند و توجه داشته باشند كه حتماً محتويات بيل را روي نوك توده جديد خالي نمايند زيرا دانه ها روي مخروطي تشكيل شده غلطيده و بخوبي خواهد شد آنگاه از يك كنار آنرا با آب مخلوط نموده و پس از بدست آوردن بتن كاملاً مخلوط شده و همگن بلافاصله آنرامصرف نمايند در مورد ساختن بتن بايد جدا از مخلوط كردن كليه توده با آب خودداري نموده و باصطلاح در مورد بتن بايد جدا از مخلوط كردن كليه توده با آب خود داري نموده و باصطلاح در مورد بتن نبايد آخوره ( آبخوره ) درست كرد زيرا در اين صورت آب به مقدار وسيعي سيمان موجود در لايه هاي بالائي را شسته و به قسمتهاي زيرين شن و ماسه مي برد كه در اين صورت سيمان به نسبت مساوي بين قسمتهاي مختلف بتن تقسيم نشده و مخلوط همگن بدست مي دهد همانطوريكه گفته شد در موقع بتن سازي بايد حتماً از ماشينهاي بتن ساز استفاده نمد .

بتونيرها داراي يك ديگ گردانده اي هستند كه به آهستگي حول محوري مايل نسبت به افق مي گردد و بوسيله تيغه هائي كه در داخل تعبيه شده محتويات خود را مخلوط مي نمايد نوع بزرگتر آن داراي پيمانه مي باشد كه اين پيمانه جهت شن و ماسه است و گنجايش آن بر حسب ليتر روي آن قيد شده است اين پيمانه بوسيله كارگران از شن و يا ماسه پر شده آنگاه به وسيله اهرمي محتويات آن به داخل ديگر خالي مي گردد .

بايد دقت شود زمان مخلوط كردن كليه دفعات بتن سازي مساوي باشد و تقريباًهر بار 5/1 دقيقه بعد از اضافه نمودن آخرين جزء بتن به دستگاه فرصت داده شود تا شن و ماسه را مخلوط نمايد قبل از بارگيري مجدد دستگاه بايد دقت شود كه كليه محتويات دفعه قبل تخليه گردد . در شروه كار هميشه مقداري سيمان و ماسه به بدنه ديگ رمخلوط كننده مي چسبد بدين لحاظ مشخصات اولين مشخصات بتن با ساير دفعات متفاوت خواهد بود براي جلوگيري از اين موضوع بهتراست قبل از شروع كار قدري سيمان و ماسه را در ديگ بتونير چرخانيده و تخليه نمايند آنگاه مخلوط اصلي رابارگيري كنند بدين ترتيب مشخصات كليه قسمتهاي بتن يكسان خواهد بود بهتر است تمام محتويات ديگر بوسيله دمپر و يا وسائل ديگر به محل بتن ريزي برده شود و حتي المقدور از ريختن بتن داخل ديگر به روي زمين وبارگيري مجدد و حمل آن به وسيله فرتون خودداري شود زيرا اين جابجائي ها ممكن است اجزاء متشكله بتن را از همديگر جدا نموده و كيفيت كار را پائين بياورد خلاصه باهر وسيله كه بتن جابجا مي شود اعم از پمپاژ يا دمپر يا باگتهاي حمل بتن مي بايد توجه شود كه اجزاء متشكله بتن از همديگر تفكيك نشود . بعضي از ماشينهاي بتن سازي داراي ظرف آبي مي باشد كه پس از تنظيم ، آب لازم را به داخل ديگ خواهد ريخت بايد توجه داشت كه هميشه با اندازه كافي آب داخل اين منبع موجود باشد اگر چنين دستگاهي روي بتونير نصب نباشد جهت آب ريختن در مخلوط مي باشد از سطلهائي كه قبلاً ظرفيت آن را معلوم كرده ايم استفاه نمود ومقدار آب ريخته شده داخل ديگ دقيقاً مشخص بوده و در دفعات مختلف بتن سازي به يك مقدارآب مصرف نمود .

بتن بايد بحدي روان باشد كه دانه هاي آن بخوبي روي يكديگر غلطيده و كاملاً آرماتورها را احاطه نموده و گوشه هاي قالب خود را كاملاً پر نموده وكليه هواي موجود در قالب از آن خارج شود و بايد حداقل آب ممكنه را كه براي انجام كارهاي فوق لازم است مصرف نمود زيرا همانطور كه قبلاً توضيح داده شد آب بيشتر از اندازه تبخير شده و جاي آن بصورت لوله هاي موئين باقي مانده و سبب پوكي قطعه بتوني مي گردد . پس از اتمام كار ديگ بتونير مي باشد بوسيله آب و قدري ماسه ، تميز شده و براي روز بعد اماده باشد قبل از شروع كار مي بايد تيغه هاي داخل ديگ معاينه شده و از سالم بودن آن مطمئن شويم همچنين وسائل توزين ومنابع آب بتونير بايد كنترل شده مخصوصاً عقربه هاي توزين مصالح بايد به وسيله چند كيسه سيمان كهوزن آنها معلوم است كنترل شود .

روز قبل از بتن ريزي بايد كليه مصالح و ابزار كار از قبيل شن وماسه – سيمان ـ آب ـ گازوئيل روغن ـ فيلتر گازوئيل ـ بيل ـ فرتون ـ و غيره درپاي كار ( مركز بتن سازي ) حاضر بوده و بوسيله سرپرست بتن ريزي بازديد شود مخصوصاً كار بتونير و سيم هاي بكسل ـ تسمه هاي نقاله از روز قبل آزمايش شود .