برکه های بهبهان

برکه های بهبهان

عکس تزئینی می باشد

برکه هی بهبهو

"برکه"، در اصل واژه ی عربی" برکَه" به معنی آبگیر و گودی کوچک و کم عمقی از زمین است که آب در آن جمع شده باشد

راغب در مفردات گوید:" اصل کلمه ی برکت،( برک) و به معنای سینه ی شتر است و گفتن" برک البعیر/ شتر سینه ی خود را به زمین زد."از همین جا گرفته شده چون این معنا مستلزم یک نحوه قرارگرفتن و ثابت شدن است و در جایی که حیوان از رفتن باز می ایستد و به هیچ وجه تکان نمی خورد، می گویند:" ابترکت الدابه" و آب انباررا نیز به همین جهت " برکه می نامندبرای این که آب انبار، ممحل ثابت شدن و قرارگرفتن است. " ( کتاب تبارشناسی واژگان در گویش بهبهانی از نگارنده) محتمل است که واژه ی" براکه" از همین ریشه برک باشد . چون براکه به معنی" صدای بسیار بلند و ناگهانی که ناشی از درد، ترس یا ناراحتی باشد" گفته می شود. چون همان گونه که برکه گود و عمیق است وبرای ذخیره ی آب به کار می رود این واژه هم فریاد بلندی است که همه ی انرژی و پتانسیل ذخیره در فرد را آزاد می کند.( همان منبع، ص38)

در بهبهان برکه های متعددی وجود داشته است که عبارتند از:

1) برکه بشیرنذیر:

دوبرکه در عه ی بشیرنذیر بوده که زمستانها در آن، آب جمع می شده است.

نام دیگر این برکه" برکه ی دوری"بوده است به دلیل داشتن شکلی دایره مانند و نداشتن پله های پایین رو.

مردم برای تهیه ی آب مورد نیاز خود از این برکه، دور آن می نشستند و با" دول/ دلو" ازبرکه، آب بالا می کشیدند.

نام دیگر این برکه" برکه ی دیرادو" بوده است.

این برکه،درفرهنگ بهبهانی وجه تشابه قرار گرفته و با گفتن" چیلی می برکه دوری" درمورد کسی، دهان گشاد و نازیبای اورا مورد نکوهش قرار می دهند.

2) برکه خرسّی:

این برکه در محل کنونی چمنک واقع بوده است. در مورد وجه تسمیه ی آن3 نظریه وجود دارد:

1) چون الاغ ها و اسب ها را درکنار این برکه، آب می دادند.

2) چون با اسب و الاغ از این برکه، آب می آوردند پس به آن برکه خرسی مخفف" خراسبی" می گفتند.

3) بعضی هم گویند علت نامگذاری به برکه خرسی، به این دلیل بوده که این برکه دارای پلی بوده که از خرس( چوب محکم)ساخته شده بود وبرای رسیدن به برکه باید از این پل می گذشتند.

بازتاب نام این پل درفرهنگ شفاهی به صورت شعری برای کودکان تجلی گر است که:" چکل بزه د دسی/ سر برکه خرسی".

3) دو برکهو:

تشکیل شده از دو برکه که یکی از آن برکه، منسوب است به سلطان اویس میرزا احتشام الدوله حاکم بهبهان. این برکه، در محل کنونی استخرخانواده قرار داشته و برکه ی دیگری کنار آن قرار داشته است.

4)سه برکهو:

سه برکه در کنار هم و در محل فعلی بیمارستان شهیدزاده بوده است. نام یکی از آن سه برکه" گنی ی ی" بوده است. هنگام سیلاب های زمستانی در سه برکهو ، آب لب تا لب شده و عملا برکه های زیر آب، ناپدید می شدند.

از طرفی هرسه برکه نزدیک راه خاکی( خیابان فعلی شهید زیبایی)بود.

در یکی از زمستان های اوایل دهه ی40 درشکه چی معروف بهبهو به نام علی خله با اسب هایش به درون برکه ها رفت. اسب ها مردند و علی را به زحمت بیرون آوردند.

5) برکه خواجه:

این برکه در محل کنونی مدرسه راهنمایی جدبابایی است.

6) برکه حاج معین:

این برکه در قسمت غربی مسیر منصوریه قرار داشته است.

7) برکه بهزاد:

آب انباری قدیمی نزدیک تل قماربازان.

8) برکه حاج صفر:

محل کنونی این برکه خیابان شریعتی جنب اداره ی اوقاف کنونی است.

نقل است که بانی آن فرزند و به قولی پسر نداشته است و این آب انبار را همراه با مسجدی در محل ملایان( ملّهو)ساخته و معتقد بوده که این دو بنای موقوفه، به منزله ی دو پسرنداشته ی او هستند.

9) برکه سید:

این برکه منسوب است به سید اسماعیل بلادی بهبهانی پدر آیت الله سید عبدالله بهبهانی رهبر جریان مشروطه در محل اداره آب و فاضلاب( چهارراه هلال احمر) ساخته شده بود. آب این برکه، در بیش ترایام سال یا شور بود یا کرم زده و نیز گندیده. و این به دلیل موقعیت مکانی بوده که مکان این برکه به دلیل پایین تر بودن. زمین این برکه نسبت به زمین های. اطراف، آب های جاری را به ویژه در فصل زمستان، به سوی خود کشانده است. دیگراین که آب از راهروها و کناره های قبر گچی گورستان مجاور می گذشته است.

میرزا شوقی برای این برکه دوبیتی معروفی ساخت.

10)برکه میزا:

آب انباری قدیمی در مشرق مسیرقدیمی منصوریه ومنسوب به میرزا منصورخان طباطبایی. این برکه اکنون تبدیل به مسجد تختی شده است.

11) برکه قاید حسین:

درشمال بقعه ی متبرک شاهزاده حسین نرسیده به فلکه بیدبلند بوده است.

12) برکه خان:

معروف به آب انبارخان با طاق های ضربی زیبا که به دستور شاهزاده اویس میرزا ساخته شد و اکنون باشگاه تختی(محل استخر)است.

13) برکه حاجی رضا:

جد خاندان نایبی هم اکنون بانک ملی شعبه حافظ است.

با تشکر از خانم فرخنده نشاتی و گروه تاریخ و ادبیات بهبهان
نویسنده ی مطلب : مهدی نصیرپور